Strajk Kobiet – jak skutecznie nie iść do pracy?

26 Paź 2020
Dział: Prawo

W całym kraju trwają trwają protesty, demonstracje i akcje bezpośrednie przeciwko wyrokowi Trybynału Konstytucyjnego, który ostatecznie pozbawił większość kobiet prawa do wykonywania zabiegu aborcji. Ogólnopolski Strajk Kobiet wzywa do odmowy pracy w dniu 28 października (środa). Tego dnia nie idziemy do roboty!

Polskie prawo na wiele sposobów utrudnia zorganizowanie legalnej akcji strajkowej – w odróżnieniu np. od Szwecji nie mamy możliwości wzięcia udziału w strajku o charakterze politycznym przeciwko polityce władz państwowych. Zgodnie z „Ustawą o rozwiązywaniu sporów zbiorowych”, pracownicy i pracownice mogą zbiorowo odmówić pracy tylko jeżeli w ich zakładzie pracy związek zawodowy wszedł w spór zbiorowy z pracodawcą i spełnił szereg wymagań (m.in.: odbył rokowania i mediacje z pracodawcą, zorganizował referendum w którym wzięła udział co najmniej połowa wszystkich pracowników i pracownic oraz ogłosił strajk na 5 dni przed jego rozpoczęciem). Te restrykcje sprawiają, że bardzo trudno w polskich warunkach zorganizować „klasyczny” strajk. Dlatego Inicjatywa Pracownicza zachęca wszystkie pracownice i pracowników do korzystania z innych sposobów zorganizowanej odmowy pracy: wzięcia urlopu na żądanie, skorzystania ze zwolnienia z pracy w celu opieki nad dzieckiem, oddania krwi, korzystania z godzin związkowych oraz symbolicznego protestu podczas pracy. Te formy strajku wielokrotnie były praktykowane w Polsce i na świecie i wiele razy dowiodły swojej skuteczności.

1. Urlop na żądanie

Każda osoba zatrudniona na umowie o pracę ma prawo do skorzystania w ciągu roku z czterech dni tzw. „urlopu na żądanie”. Urlop na żądanie można wziąć w dowolnym dniu, niezależnie od planu/grafiku urlopów, ale trzeba o nim zawiadomić pracodawcę najpóźniej w dniu, w którym planujesz wziąć wolne i to przed rozpoczęciem pracy. Jeżeli te warunki są spełnione, to pracodawca ma obowiązek udzielić Ci urlopu na żądanie. Dni wolne w których korzystasz z urlopu na żądanie są płatne i wliczają się do rocznego wymiaru urlopu, który wynosi dla większości pracowników i pracownic 20 lub 26 dni (w zależności od stażu i wymiaru czasu pracy – czyli tego jak długo pracujesz i czy na pełen etat czy też na jego część). Do korzystania z urlopu na żądanie nabywasz prawo tak samo jak do „zwykłego” urlopu – tj. jeżeli pracujesz dłużej niż rok to masz możliwość skorzystania z całego rocznego wymiaru urlopu od 1 stycznia danego roku, a w przypadku pierwszego roku pracy, prawo do urlopu nabywasz „cząstkowo” - po każdym przepracowanym pełnym miesiącu pracy nabywasz prawo do 1/12 swojego rocznego wymiaru urlopu.

Podstawa prawna: art. 167[2] Kodeksu pracy

2. Zwolnienie z pracy na opiekę nad dzieckiem

Rodzic zatrudniony na umowie o prace i wychowujący dziecko do 14 lat ma prawo do 16 godzin lub 2 dni zwolnienia z pracy w ciągu roku kalendarzowego. Pracodawca ma obowiązek udzielić takiego zwolnienia w terminie, który wskażesz – nie musisz uzasadniać przyczyn tego zwolnienia ani udowadniać, że dziecko akurat wtedy wymaga opieki. Powinnaś natomiast zawiadomić o nim pracodawcę wcześniej i – w miarę możliwości – na piśmie. Dni lub godziny zwolnienia na opiekę nad dzieckiem nie wliczają się do rocznego wymiaru urlopu, ale także nie przechodzą na kolejny rok. Z prawa do zwolnienia może korzystać tylko jeden rodzic / opiekun dziecka.

Podstawa prawna: art. 188 Kodeksu pracy

3. Oddanie krwi

Osobom oddającym krew, zatrudnionym na umowach o pracę, przysługuje dodatkowe, płatne, zwolnienie z pracy w dniu kiedy oddają one krew. Podobnie jak zwolnienie na opiekę nad dzieckiem nie wlicza się ono do wymiaru urlopu wypoczynkowego. Dokładny czas zwolnienia określa stacja krwiodawstwa – zazwyczaj wynosi on jeden dzień, ale zdarza się, że jest krótszy. Jeżeli chcesz skorzystać z prawa do wolnego za oddawanie krwi musisz pamiętać o tym aby:

- poinformować o tym wcześniej pracodawcę (najlepiej na piśmie);

- wziąć ze stacji pisemne zaświadczenie, które następnie dostarczysz pracodawcy.

W ciągu roku kobiety mogą oddać krew nie częściej niż 4 razy, a mężczyźni – 6 razy. Okres przerwy pomiędzy kolejnymi pobraniami powinien wynosić minimum 8 tygodni. Stacja krwiodawstwa może także zdecydować o nie pobieraniu od Ciebie krwi – w takim przypadku również musisz otrzymać pisemne zaświadczenie, na podstawie którego czas pobytu w stacji będzie płatnym czasem wolnym od pracy.

Podstawa prawna: par. 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy

[Przeczytaj także poradnik prawny nt. krwiodawstwa]

4. „Godziny związkowe”

Jeżeli w twoim miejscu pracy działa związek zawodowy, którego jesteś członkinią, możesz skorzystać z tzw. „godzin związkowych”. „Godziny związkowe” umożliwiają członkiniom i członkom związku wykonywanie w czasie pracy obowiązków związkowych – ale tylko tych obowiązków, które nie mogą być wykonane w czasie wolnym. Mogą być one płatne lub bezpłatne (decyduje o tym związek zawodowy). Z godzin związkowych można skorzystać po spełnieniu następujących warunków:

- prezydium komisji związku musi podjąć uchwałę o oddelegowaniu Cię do „wykonywania czynności związkowej wynikającej z funkcji poza zakładem pracy” (np. reprezentowania komisji na demonstracji 8 marca)

- prezydium musi skierować do pracodawcy pisemny wniosek o udzielenie „godzin związkowych”.

Wniosek musi być sformułowany na piśmie i zawierać: imienne wskazanie pracowników lub pracownic korzystających z godzin, opis okoliczności uzasadniających skorzystanie z godzin związkowych, wskazanie czy zwolnienie jest płatne czy bezpłatne oraz dokładne określenie wymiaru i czasu zwolnienia (data oraz godziny zwolnienia). W przypadku godzin związkowych nie ma żadnych limitów odnośnie tego ile osób może z nich korzystać, w jakich dniach czy w jakim wymiarze.

Podstawa prawna: art. 25 ust. 2 Ustawy o związkach zawodowych

[Przeczytaj poradnik prawny nt. „godzin związkowych”]

5. Protest symboliczny

Istnieje wiele sposobów zamanifestowania swojego poparcia dla praw kobiet jeżeli nie chcesz lub nie możesz korzystać z wyżej opisanych sposobów na nie przyjście do pracy. 28 października możesz przyjść do pracy ubrana na czarno, wpiąć w ubranie znaczek / badzik z hasłem sprzeciwiającym się zakazowi aborcji.

Pamiętaj, że wszystkie wyżej opisane formy strajku najlepiej wykorzystywać działając wspólnie z koleżankami i kolegami z twojego miejsca pracy – siła ruchu pracowniczego bierze się ze wspólnego działania.

Solidarność naszą bronią, idziemy na strajk!

Etykiety